یکم
دی ماه ، به مناسـبت آن که تجدید حیات خورشـید است ، به نام یلـدا یعنی
تولد خورشـید ، مشهـور شده و جشن گرفته می شـد . اما در آغاز دی ماه ، جشن
بزرگ
دیگری نیز بود . در آن روزها هرگاه نام روز و ماه با هـم تلاقی می
یافـت ، آن روز را جشن می گرفـتند و در اوسـتا به معنی آفـریدگار و خداوند
و ددو در پهلوی شکل تغییر یافـته همین واژه است . ماه دی نیز شکل فارسی و
تغییر یافته جدید هـمین کلمه اسـت . و نخستین روزش به نام پروردگار است و
به این منظور جشنی بوده ضمن آن که چند روز تولد خورشـید نیز بود . به آن
خرم روز گفته شـده و و جـشن بزرگی در ایران باستان به هـمین مناسبت می
گرفـتند . ابوریحان بیرونی می گوید : (( دی ماه را خور ماه نیز می گویند .
نخستین روز آن خرم روز است و این روز و این ماه هـر دو به نام خدای بزرگ
اسـت . )) این روز نزد ایرانیان بسیار گرامی بود و آغـاز سال نیز محسـوب
می شـده اسـت . در دوران گذشته ، انتشار آیین مهر به روم و بسیاری از
کشورهای اروپایی ، باعـث شـد که روز بیست و یکم دسامبر را که برابر با یکم
دی ماه بود ، به عـنوان روز تولد مهر یا میترای شکـسـت ناپذیر جشن بگیرند
اما در سـده چهارم میلادی بر اثر اشتباهاتی که در کـبیسـه روی می داد ،
تولد مهر نجات بخش ، یا مسیحای منجی در بیست و پنجم دسامبر واقع شـد و از
آن پس تثبیت شـد . تا آن زمان تولد عـیسای مسـیح
در ششم ژانویه جشن گرفـته می شـد . اما هنگامی که کم کم مسیحیت در روم جا
باز کرد ، متولیان کـلـیسـا چون نتوانسـتند با برانداختن جشن تولد میترا
در بیست و پنجم دسامبر غـلبه کنند ، همان روز را زایش عـیسای مسـیح اعـلام
کردند که تا این زمان نیز باقی مانده اسـت . یلـدا یک واژه سریانی است به
معنی تولد . رومی ها خودشان واژه ناتالـیس را به معنی تولد داشـتند .
مسـیحیان سریانی واژه یلـدا را با خود به ایران آوردند و از آن زمان تا
کنون این نام در ایران ماندگار شد . البته فقط تولد میترا و موعـد زمانی
آن نبود که در مسیحیت خارج شـد ، بلکه در واقع امروزه هـمه مسـیحیان جهان
، شب تولد مسـیح را جشن می گیرند و تا بامداد بلندترین شـب سال را بیدار
مانه و با خوردن و نوشیدن و شادی می گذرانند . |